Konflikt interesów a dokładnie problematyka wyłączenia osób wykonujących czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w nowym i „starym” prawie zamówień publicznych stały się tematem mojego artykułu opublikowanego w najnowszym numerze Czasopisma Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie “Temidium”.
Artkuł dostępny jest bezpłatnie pod tym linkiem: Temidium 4/2020
Dynamika zmian w nowym Pzp jest jednak taka, że część problemów sygnalizowanych w tekście uległa dezaktualizacji. Na mocy ustawy z dnia 27 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi, ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2275) dokonano bowiem zmian w zakresie:
- katalogu osób zobowiązanych do składania oświadczeń o braku karalności elminując z grupy osób zobowiązanych osoby wykonujące czynności jedynie na etapie przygotowania postępowania o udzielenie zamówienia;
- zmodyfikowano katalog przestępstw, za których popełnienie prawomocne skazanie skutkowało obowiązkiem wyłączenia się z wykonywania czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia;
- doprecyzowano, iż obowiązek wyłączenia osób skazanych trwa do chwili zatarcia skazania oraz
- rozróżniono, iż w przypadku zaistnienia konfliktu interesów wyłączenie obejmuje wyłącznie te czynności w postępowaniu, w których ów konflikt istnieje natomiast w przypadku skazania ma charakter generalny.
Konflikt interesów w nowym Pzp
Zasady badania konfliktu interesów a dokładniej rzecz ujmując, przesłanek wyłączenia osób wykonujących czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia po stronie Zamawiającego, ulegają w nowym Pzp dość istotnym zmianom.
Nadal niezmienna pozostaje zasada ogólna, iż każda osoba, wobec której mogą powstać jakiekolwiek wątpliwości co do jej bezstronności winna wyłączyć się z prac nad danym postępowaniem o udzielenie zamówienia publicznego. Potocznie wszelkie sytuacje skutkujące obowiązkiem wyłącznie określa się mianem “konfliktu interesów”. Niemniej jednak zarówno w starym pzp jak i nowym pzp obowiązkiem wyłączenia skutkuje nie tylko klasyczny konflikt interesów, a więc powiązania z wykonawcą, ale także skazanie osoby za określone w ustawie przestępstwa popełnione w związku z postępowaniem o udzielenie zamówienia. W nowym pzp cały proces weryfikacji został jednak dość mocno rozbudowany.
Konflikt interesów i skazanie – niezależne przesłanki wyłączenia
Przede wszystkim zwrócić uwagę należy, iż odmiennie niż ma to miejsce w starym pzp, w nowym pzp konieczne będzie złożenie dwóch oświadczeń: oświadczenia o konflikcie interesów (art. 56 ust. 4 nowego pzp) oraz oświadczenia o karalności.
Ustawodawca dość wyraźne oddzielił od siebie dwie przesłanki skutkujace wyłączeniem osoby po stronie zamawiającego z prac przy postępowaniu: konflikt interesów oraz skazanie za określone w ustawie przestępstwa.
Do tej pory większość osób nie rozróżniała nawet przesłanek wyłączenia w postaci zaistnienia konfliktu interesów i skazania za określone przestępstwa. W stosunku do obu przesłanek oświadczenia składały bowiem te same osoby i czyniły to, co do zasady, w tym samym momencie. Nowe pzp wyraźnie rozdziela zarówno obie przesłanki jak i oba oświadczenia.
Udział osób podlegających wyłączeniu w pracach zamawiającego
Niezmienna pozostaje zasada, iż czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia podjęte przez osobę podlegającą wyłączeniu powtarza się, z wyjątkiem otwarcia ofert oraz innych czynności faktycznych niewpływających na wynik postępowania. Oznacza to, iż czynności o charakterze technicznym, o ile można tak określić np. czynność otwarcia ofert, pozostają w mocy nawet jeżeli dokonane zostały z udziałem osób podlegających wyłączeniu.
Praktyka stosowania przepisów o zamówieniach publicznych pokazała, iż dość częstym błędem było zaniechanie złożenia stosownego oświadczenia przez osobę zobligowaną do jego złożenia, rzadziej zaniechanie wyłączenia osoby, która złożyła stosowne oświadczenie. Nie można wątpić, iż z podobnymi sytuacjami spotkać się będzie można także pod rządami nowego pzp. Niezmienna jednakże pozostaje . wypracowana na gruncie pzp zasada, iż oświadczenie takie nie może zostać „uzupełnione”[1] Brak złożenia oświadczenia lub zaniechanie wyłączenia osoby, która oświadczenie złożyła ma niewątpliwe konsekwencje dla osoby zobowiązanej w postaci odpowiedzialności z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych.[2] Brak oświadczenia i zaniechanie wyłączenia osoby nie są jednak sytuacjami tożsamymi.
Paweł Wójcik, Wyłączenie osób wykonujących czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w “nowym” i “starym” Prawie zamówień publicznych. Temidium grudzień 2020 nr 4 (103).
Osoby zainteresowane tematem zachęcam do zapoznania się z artykułem.
[1] zob. uchwała KIO z dnia 4 lutego 2014 r. (KIO/KD 5/14, www.uzp.gov.pl).
[2]zob. np. Orzeczenie GKO z 17 października 2013 r. BDF1/4900/77/82/13/RWPD-75360, LEX nr 1506439
