Zamówienia z dziedziny nauki udzielane mogą być bez stosowania przepisów o zamówieniach publicznych na dwóch podstawach prawnych. Pierwsza to art 4 pkt 3 lit. e) ustawy – Prawo zamówień publicznych, druga to tzw. wyłączenie krajowe ujęte w art 4d ustawy. Pierwsze wyłączenie z uwagi na brak limitu wartości szacunkowej zamówienia udzielanego bezprzetargowo, nazywane bywa też dużym wyłączeniem.
Zajmiemy się tutaj wyłącznie kwestią proceduralną, a więc odpowiedzią na pytanie jak zamawiający powinien poprawnie udzielić takiego zamówienia.
Zamówienia z dziedziny nauki w art 4 pkt 3 lit. e ustawy – Prawo zamówień publicznych
Pomimo, że w oparciu o ten przepis udzielane mogą być zamówienia o dużych wartościach, to brak jest ustawowych regulacji zasad wyboru wykonawców. Może więc powstać mylne wrażenie, że zamówienia z dziedziny nauki na podstawie tego przepisu mogą być udzielane komukolwiek, nawet bez konkurencji.
Zwolnienie zamawiającego z obowiązku stosowania przepisów o zamówieniach publicznych dla zamówień z dziedziny nauki nie oznacza pozostawienia mu całkowitej dowolności i arbitralności w wyborze wykonawcy tych usług. Należy wyraźnie podkreślić, że zamawiający nie ma prawa udzielić zamówienia w sposób konfidencjonalny. Brak obowiązku zastosowania przepisów o zamówieniach publicznych nie warunkuje bowiem całkowitego braku reguł udzielania takiego zamówienia.
Dała temu wyraz Komisja Europejska w Komunikacie wyjaśniającym dotyczącym prawa wspólnotowego obowiązującego w dziedzinie udzielania zamówień, które nie są lub są jedynie częściowo objęte dyrektywami w sprawie zamówień publicznych (Dz. Urz. UE C 179 z 01.08.2006, s. 2).
Zamówienia “transgraniczne”
Obowiązki związane z konkurencyjnym trybem udzielenia zamówienia z dziedziny nauki związane są z jego “transgranicznym” charakterem. Dała temu wyraz Komisja Europejska w przywołanym Komunikacie. Źródła obowiązków zamawiającego w tym zakresie należy jednak szukać w Traktatcie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (zob. np. wyrok ETS z dnia 13 października 2005 r. w sprawie C-458/03 Parking Brixen)
Do zamawiającego należy zatem ocena charakteru i znaczenia planowanego zamówienia. Ocena powinna być dokonywana z uwzględnieniem co najmniej następujących kryteriów:
- charakteru przedmiotu zamówienia,
- szacunkowej wartości zamówienia,
- specyfiki sektora gospodarki,
- geograficznej lokalizacji miejsca wykonania zamówienia.
charakter przedmiotu zamówienia
Zamawiający powinien brać pod uwagę specyfikę przedmiotu zamówienia, starać się ustalić czy dana usługa ze względu na swój charakter jest usługą, której wykonanie jest łatwo dostępne dla wykonawców z innych krajów Wspólnoty, czy nosi ona charakter usługi poszukiwanej przez wykonawców w sposób szczególny, np. ze względu na swój wyjątkowy charakter itp
szacunkowa wartość zamówienia
Za istotne z punktu widzenia rynku wspólnotowego trzeba uznać wszelkie zamówienia o wartości przekraczającej progi obligujące do publikacji ogłoszeń w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Można założyć, że zamówienia o małej wartości nie będą interesujące dla podmiotów pochodzących z innych krajów z racji relacji pomiędzy kosztami jakie trzeba ponieść w związku z realizacją zlecenia zagranicą a spodziewanym zarobkiem. Może być tak, że pomimo relatywnie niskiej wartości przedmiotu zamówienia dana usługa będzie miała charakter transgraniczny z powodu swojego charakteru czy geograficznej lokalizacji miejsca jej wykonania.
specyfika sektora gospodarki
Można powiedzieć, że im bardziej ekskluzywne jest grono potencjalnych wykonawców, tym większe znaczenie wspólnotowe będzie miało to zamówienie. W przypadku zamówień z dziedziny nauki może to być kryterium istotne. Częstą ich cechą jest bowiem wysoka specjalizacja wykonawców i małe ich grono.
lokalizacja geograficzna
Kategoria geograficzna wydaje się najbardziej oczywista. Miejsce realizacji zlecenia warunkuje bowiem w sposób oczywisty potencjalne zainteresowanie podmiotów z innych niż zamawiający krajów Wspólnoty.
Transgraniczny charakter przedmiotu zamówienia zostanie potwierdzony, jeśli spełnione zostanie choć jedno z opisanych powyżej kryteriów. Wówczas zamawiający obowiązany będzie do udzielenia zamówienia z dziedziny nauki z zachowaniem elementarnych zasad uczciwej konkurencji.
Procedura udzielenia zamówienia
Podstawowe wymogi z nią związane do konieczności przestrzegania kilku zasad:
- Zasada niedyskryminacyjnego opisu przedmiotu zamówienia
- Zasada równego dostępu dla podmiotów gospodarczych ze wszystkich państw członkowskich
- Zasada wzajemnego uznawania dyplomów, świadectw i innych dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje
- Zasada ustalania odpowiednich terminów na składanie ofert
W przypadku zamówienia z dziedziny nauki o charakterze transgranicznym zamawiający udzieli go zgodnie z przepisami prawa jedynie wówczas, gdy zastosuje się do powyższych wymogów. Zamawiający musi być tego świadom, tym bardziej iż powyższe zasady nie wynikają z prawa zamówień publicznych ale orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE.
Obowiązki zamawiającego – uprawnienia wykonawców
Zamawiający ma obowiązek samodzielnego stworzenia procedury konkursowej wedle której udzielone zostanie zamówienie z dziedziny nauki. Musi zatem stworzy właściwy regulamin konkursu. Regulamin, który czyniąc za dość opisanym wcześniej zasadom, pozwoli na sprawne przeprowadzenie postępowania i stanie się “proceduralnym” podręcznikiem zarówno dla zamawiającego jak i potencjalnych wykonawców.
Bez samodzielnego stworzenia takiego regulaminu nie będzie np. znana odpowiedź na pytanie czy zamawiający może (ma obowiązek??) poprosić wykonawców o uzupełnienie brakujących dokumentów? Przypomnijmy – nie obowiązują tutaj przepisy ustawy – Prawo zamówień publicznych i żadne sformułowane w niej reguły gry.
Czytaj więcej o zamówieniach z dziedziny nauki.
